چالش بنیادین اسلام با ماهیت دیپلماسی غرب ‏

بحث همزیستی و مذاکره و گفتگوی میان تمدن ها که در برخی مقاطع تاریخی و در بعضی جوامع مطرح می شود و مورد اعتنا قرار می گیرد تنها در صورتی اصالت حقیقی خواهد داشت که مهمترین شرط لازم برای تحقق آن، یعنی رویکرد مسالمت در طرفین یا طرفهای مقابل، وجود داشته باشد. به تعبیری طرفین استانداردهای ارزشی خود را هم وزن بدانند و یا آنکه حداقلی از ارزش های تمدنی را نه در حرف بلکه در عمل برای طرف مقابل بشناسند. درواقع آن طرف را نیز برخوردار از اصالت ها بدانند. تنها با داشتن چنین مفروضی بین دو حوزه تمدنی می توان امیدوار به احترام متقابل و در عین حال گفتگو بود. کوچکترین نگاه هژمونیک و برتری جویانه نافی این رویکرد می شود و اساس معادلات را برهم می زند. درحالیکه اساس تمدن غربی برپایه نظریه های اندیشه ورزان برجسته خود غرب همچون نیچه و هایدگر به کینه توزی قرار گرفته و متضمن چنین نگاهی به شرق نیست. با این وصف چگونه می توان انتظار آن را داشت که گفتگوی میان شرق و غرب و یا مسالمت میان تمدن غربی با سایر تمدنها جامه عمل بپوشد؟ تمدن غربی دراساس و بنیاد بر نگاه سوبژکتیو به عالم و آدم ساخته شده و همه فرهنگ ها و تمدن های دیگر را بمانند ابژه های قابل تصرف می نگرد و همین امر باعث می شود که حتی دیپلماسی غرب که علی القاعده می بایست ابزار گفتگو باشد، چیزی جز تحمیل اراده و زور به دیگران نباشد. روایت استعلایی غرب در هنگامه ارتقای علمی و تکنیکی آن در دو سه سده پس از شکل گیری مدرنیته و اصل جهانشمولی اروپا از نوع نگاه استیلاجویانه غرب بر سایر ابنای بشر حکایت دارد، که این مفهوم با نظریه پردازی فلاسفه و اندیشمندان عصر روشنگری همچون مونتسکیو و سپس هگل شکل گرفت. آیا از چنین نگاهی احترام به حقوق سایر ملل بویژه مللی که از آنها بربر و یا وحشی نام برده می شد و می بایستی که آنها را با استانداردهای غربی آراست، تفاهم و تعامل سازنده برمی آید؟ درحالیکه مبانی اعتقادی اسلام چنین چیزی را برنمی تابد و برخلاف غرب، براصل مهرورزی نسبت به عالم و آدم قرار گرفته و از همین رو با دیپلماسی و تعاملات جدید و قدیم غرب در تعارض می باشد.